Obesitas (overgewicht)

Obesitas (overgewicht) en afvallen

Overgewicht komt in onze maatschappij erg veel voor en de mensen, die er last van hebben worden vaak beschuldigend aangekeken. Want tenslotte gaat “ieder pondje door het mondje”. En een te hoog gewicht zou allerlei gezondheidsproblemen met zich meebrengen.

Maar ligt het wel zo simpel?

De Duitse onderzoeker Achim Peters heeft ten eerste een uitgebreid literatuuronderzoek gedaan naar het ontstaan en de gevolgen van overgewicht en daarbij enkele hardnekkige mythes ervan belicht.

Ten eerste zou overgewicht uit een gebrek aan wilskracht voortkomen. Dit blijkt niet op te gaan. Te zware mensen blijken gemiddeld genomen een vergelijkbare wilskracht ten toon te spreiden als mensen met een normaal gewicht.

Ten tweede zouden dikke mensen gemiddeld genomen ongezonder zijn en korter leven. Ook hier is geen bewijs voor gevonden. Een klein beetje overgewicht biedt mogelijk zelfs voordelen.

Ten derde zouden dikkere mensen meer behoefte hebben aan suiker en er dus er meer van eten. Opnieuw is hier gemiddeld genomen geen bewijs voor gevonden.
Zelfs andere voor de hand liggende oorzaken als een erfelijke aanleg of een ongezond voedingspatroon blijken uit onderzoek niet duidelijk naar voren te komen.

Achim Peters ontdekte door onder andere door eigen onderzoek een ander patroon. En dat was dat er twee reactiepatronen bij mensen blijken te zijn op stress. De ene groep, die Peters het ‘A type’ noemt, blijft mager onder invloed van stress of neemt zelfs af en de andere groep, ‘het B type’ wordt juist dikker door stress. Waar komt dit volgens hem door?

Uit onderzoek is gebleken dat ons brein er altijd voor zorgt voldoende glucose (suiker) te krijgen om goed te kunnen functioneren. Zelfs als we een tijd lang weinig eten tot onze beschikking hebben en we dus sterk vermageren, gaat dit niet op ons voor ons brein.

Als we door weinig eten bijv. 30% afvallen, valt ons brein slechts 2% af. Ten koste van alles zorgt hij dat hij voldoende brandstof krijgt. Peters noemt dit het ‘selfish brain’ (het egoïstische brein). Logisch als we bedenken, dat ons brein ons lichaam bestuurt en dit zonder ons brein niets kan beginnen.

Bij stress zorgt ons brein zelf voor voldoende door stresshormonen (o.a. cortisol) te produceren. Die zorgen ervoor dat het beschikbare suiker rechtstreeks door de hersenen wordt gebruikt en door het onderdrukken van bijv. het hormoon insuline niet in de vorm van glycogeen en vet opgeslagen wordt in onze weefsels.

We blijven daardoor mager. En bij het ‘A type’ blijft dit ook zo als de stress chronisch wordt.

Echter het ‘B type’ weet zich aan de stress aan te passen. Aan de ene kant is dit goed, want rechtstreekse gevolgen van stress, zoals bijv. een hoge bloeddruk en een snelle pols nemen af, maar daarvoor in de plaats wordt je dik.

Wat doet het brein namelijk? Hij heeft nog altijd veel suiker nodig, maar door de eerder genoemde gewenning krijgt hij dit nu onvoldoende. Dus ons brein geeft ons lichaam opdracht meer te gaan eten. Het brein krijgt nu voldoende suiker, maar “helaas” doordat er niet zoveel stresshormonen worden aangemaakt, wordt een groot deel van de extra voeding nu opgeslagen.

Het hormoon insuline, wat ervoor zorgt dat suikers in de vorm van glycogeen en vetten in onze cellen wordt opgeslagen, wordt namelijk niet onderdrukt.

Het ‘A type’ blijft dus mager, maar heeft wel veel sneller last van hart en bloedvaten bij stress. Wie kent geen mensen, die ondanks een normaal gewicht en een gezonde leefstijl, plotseling last hebben van hart of vaatproblemen?

Bijna altijd is er dan sprake van een onderliggend chronisch stressprobleem. Echter als buitenstaander zijn we hier lang niet altijd van op de hoogte.

‘Type B’ kent deze problemen pas na verloop van tijd, maar dan ‘begrijpen’ we door zichtbaar overgewicht natuurlijk direct waar het aan ligt. Ze hebben zich in onze ogen letterlijk en waarschijnlijk ook figuurlijk te dik gemaakt.

U zult begrijpen dat Achim Peters niet een voorstander is van diëten om af te vallen. Volgens hem levert dit alleen maar extra lichamelijke stress op en dat heeft direct schadelijke gevolgen voor ons lichaam.

Beter is het om de onderliggende stress aan te pakken. Gek genoeg is één van die vormen van stress, juist dat wij overgewicht veroordelen (uit onderzoek blijkt dat dikke mensen bijv. sneller ontslagen worden en minder gemakkelijk werk krijgen), wat op zich stress veroorzaakt en helaas dus juist dik maakt.

Noot van mij: het belang van gezonde voeding en voldoende beweging mag zeker niet onderschat worden, maar mogelijk is het nog belangrijker dat we we ons leven ook op andere vlakken op orde brengen.
Een voorbeeld uit de praktijk.

Meneer Reinders* komt in mijn praktijk. Hij is nog geen 65 jaar, maar werkt al geruime tijd niet meer door allerlei klachten en ziektes. Al lang heeft hij diabetes, verder heeft hij meerdere vaatoperaties gehad, een hartinfarct en een ernstige beroerte, waardoor hij o.a. slecht ziet. Verder allergie klachten, longproblemen, prostaatkanker etc. En als gevolg van dit alles heeft hij een zeer groot aantal medicijnen.

Zijn overgewicht, wat wel duidelijk zichtbaar is, wordt door hem zelf niet benoemd.

Ook zijn voorgeschiedenis liegt er niet om. Zijn vader is in de oorlog overleden, maar bleek er ook verkeerde sympathieën op na gehouden te hebben. Echter in zijn jeugd werd dit ontkend en begreep hij niet, waarom ze met de nek werden aangekeken. Zijn moeder kon het slecht aan en hij voelde zich al snel verantwoordelijk voor het gezin. Temeer omdat zijn broer en zus en moeder in hun verdriet en boosheid bleven hangen.

In zijn eigen huwelijk ging het ook niet bepaald makkelijk. Toen zijn kinderen nog relatief klein waren pleegde zijn vrouw zelfmoord en stond hij er alleen voor. Ook nu kreeg hij als enige ouder de verantwoordelijkheid voor het gezin en moest hij zowel de vader als moederrol op zich nemen. En dit laatste is helaas nog niet voorbij, hoewel zijn kinderen al enige tijd uit huis zijn.

Met één van de kinderen leeft hij erg mee, omdat zijn kwaal diabetes ook dit kind treft. Een ander kind vertoont helaas vergelijkbare psychische problemen als zijn overleden vrouw en wordt regelmatig opgenomen in de psychiatrie.

Gelukkig heeft hij een erg lieve vrouw leren kennen, waarmee hij erg gelukkig is. En ondanks al zijn problemen is hij, merk ik, zelf ook een zeer innemend en aardig mens gebleven.

In de tijd dat ik hem zie, heeft hij meerdere middelen gekregen, want u zult begrijpen dat een dergelijke problematiek veel inzet van patiënt en arts vraagt.
Maar met name één middel had een zeer positief effect op zijn gezondheid.
Het middel heet Aurum muriaticum (goudchloride) en past bij zeer veel van zijn klachten, maar met name ook bij de rol, die hij zijn hele leven heeft gehad, namelijk een erg verantwoordelijke verzorger.

Na Aurum muriaticum valt hem zelf iets op. Hij begint zeer snel af te vallen zonder dat hij daar ook maar iets aan zijn voeding heeft veranderd. Als bijkomend effect verdwijnt zijn diabetes. En zoals u misschien weet is overgewicht vaak verantwoordelijk voor het optreden van diabetes en leidt dit laatste vaak tot vaatproblemen.

In de loop der tijd gaat het steeds beter met hem en de specialisten zijn unaniem erg tevreden. Zo tevreden dat het grootste deel van zijn medicatie geleidelijk aan wordt afgebouwd.

En als belangrijkste punt: hij begint zich ook steeds minder ‘dik te maken’ over de problemen van zijn kinderen. En geleidelijk aan kan hij meer en meer genieten (kunst, reizen en muziek) van het leven samen met zijn vrouw.

*niet zijn echte naam